W boksie rzadko zdarza się postać tak elektryzująca jak Edwin Valero. Niepokonany mistrz świata dwóch kategorii wagowych. Każde ze swoich 27 zwycięstw odnosił przed czasem. Porównywano go do największych puncherów w historii – miał siłę Tysona, determinację Duran’a i bezkompromisowość Salvadora Sáncheza. Ale pod maską ringowego demona krył się człowiek udręczony. Jego historia to tragedia w trzech aktach: błyskawiczny wzlot, skandaliczna dekadencja i brutalny finał, który wstrząsnął nie tylko Wenezuelą, ale całym światem sportu.
Początek – błysk geniuszu i cień wypadku
Edwin Valero urodził się 3 grudnia 1981 roku w Meridzie, w Wenezueli. Dorastał w biedzie, wśród przemocy i chaosu. Od młodych lat był impulsywny, niespokojny, a jego wybuchy złości stawały się problemem dla rodziny i nauczycieli. Ukojenie znajdował w boksie, który szybko stał się jego całym światem.
W wieku 18 lat był już lokalnym mistrzem amatorskim, jednak nigdy nie wystąpił na igrzyskach – władze uznały, że jego agresywny styl nie pasuje do „olimpijskich wartości”. Niedługo później rozpoczął zawodową karierę – i od razu wzbudził sensację.
Wypadek, który zaważył na wszystkim
W lutym 2001 roku Valero przeżył poważny wypadek motocyklowy. Jechał bez kasku, uderzył głową w asfalt. Przeżył, ale doznał poważnego krwiaka śródczaszkowego. Mimo że czuł się dobrze, badania mózgu wykazały zmiany pourazowe. Gdy w 2004 roku próbował uzyskać licencję bokserską w stanie Nowy Jork, jego wniosek został odrzucony. Krwawienie wewnątrzczaszkowe i blizny neurologiczne wywołały alarm w środowisku medycznym. W ślad za Nowym Jorkiem poszły inne stany, m.in. Nevada – co praktycznie zamknęło mu drogę do walk w USA. Dla wielu byłoby to końcem marzeń. Valero jednak się nie zatrzymał.
Niepokonany wojownik – Japonia, Panama, Meksyk
Pozbawiony licencji bokserskiej w Stanach Zjednoczonych, Edwin Valero przez lata pozostawał na marginesie wielkiego boksu, mimo że jego nokautująca siła budziła podziw na całym świecie. Od 2002 roku walczył głównie w Japonii, gdzie zyskał status ringowego killera. Publiczność oszalała na punkcie zawodnika, który nokautował każdego przeciwnika w pierwszej rundzie. Wkrótce Valero zaczął być zapraszany do walk w Meksyku i Panamie – tam również demolował rywali w oszałamiającym tempie.
Mimo sportowej dominacji, cień przeszłości nie pozwalał mu wrócić na amerykańskie ringi. Wszystko przez uraz mózgu, którego doznał w wyniku wypadku motocyklowego w 2001 roku. Badania przeprowadzone kilka lat później wykazały pozostałości krwiaka i zmiany neurologiczne, co sprawiło, że komisje sportowe – zwłaszcza w Nowym Jorku i Nevadzie – uznały go za niezdolnego do walki. W efekcie Valero był de facto zbanowany z bokserskiej elity.
Sytuacja zaczęła się zmieniać dopiero w 2008 roku, kiedy to Komisja Sportowa Stanu Nevada złagodziła swoje przepisy dotyczące zawodników z urazami neurologicznymi. Rozwój diagnostyki, lepsze zrozumienie wpływu wcześniejszych urazów oraz presja ze strony środowiska sportowego sprawiły, że Valero – po latach wykluczenia – mógł ponownie przejść testy medyczne.
Tym razem nie wykryto aktywnych zmian, a Valero przeszedł rygorystyczne badania neurologiczne i kardiologiczne. Po otrzymaniu pozytywnej opinii lekarzy, przyznano mu licencję bokserską w Teksasie – co otworzyło mu drzwi do długo wyczekiwanego powrotu do USA.
W lutym 2010 roku na gali w Austin w Teksasie zdemolował Antonio DeMarco, broniąc tytułu mistrza świata WBC w wadze lekkiej. Dla wielu była to demonstracja siły nie tylko fizycznej, ale i symbolicznej – Valero wrócił tam, gdzie powinien był być od początku: na scenę wielkiego boksu w USA.
To miało być otwarcie nowego rozdziału. W rzeczywistości był to początek końca.
Ciemność, która narastała
Za fasadą sportowego sukcesu krył się jednak dramatyczny obraz życia prywatnego. Valero zmagał się z uzależnieniem od alkoholu, kokainy i niekontrolowaną agresją. Coraz częściej pojawiały się doniesienia o przemocy domowej. Jego żona, Jennifer Viera, wielokrotnie zgłaszała pobicia, lecz sprawy były tuszowane. Wizerunek Valero jako narodowego bohatera był zbyt cenny, by pozwolić na publiczne oskarżenia.
W pewnym momencie sprawa wymknęła się spod kontroli. Wenezuelski prezydent, Hugo Chávez, osobiście zainterweniował. Nakazał wysłanie Edwina Valero na przymusowy odwyk na Kubę, pod policyjną eskortą. Valero jednak zdołał uciec. Udał się do hotelu w Caracas – miejsca, które miało stać się świadkiem tragedii.
Zbrodnia i samobójstwo
18 kwietnia 2010 roku Edwin Valero zszokował świat. W pokoju hotelowym zamordował swoją żonę Jennifer. Jej ciało znaleziono zakrwawione, z ranami kłutymi w klatce piersiowej. Valero sam zgłosił się na policję, przyznając się do zabójstwa. Został natychmiast zatrzymany i osadzony w celi.
Następnego dnia, 19 kwietnia, strażnicy znaleźli jego ciało. Edwin Valero powiesił się na własnym ubraniu, wykorzystując kraty w celi. Miał 28 lat.
Dziedzictwo, którego nie da się zapomnieć
Historia Edwina Valero to opowieść o skrajnym talencie, który przekształcił się w autodestrukcję. Choć w ringu był postacią niemal mityczną – niepokonany, brutalny, skuteczny – poza nim toczył walkę, której nigdy nie wygrał. Z narkotykami, z przemocą, z własnymi demonami.
Jego śmierć zamknęła nie tylko jedną z najbardziej niezwykłych karier w historii boksu, ale też postawiła trudne pytania o granice tolerancji, o system, który zbyt długo odwracał wzrok, i o cenę, jaką czasem płaci się za bycie legendą.
